Giriş ve Amaç: Bu çalışmada, ebeveyn veya birincil bakım veren kişilerin
raporlarına dayalı Duyusal Deneyimler Ölçeği’nin kısa versiyonunun-DDÖv2.1
(Sensory Experience Questionnaire Short Version-SEQv2.1) Türkçe formunun,
daha önce farklı klinik gruplarda ve genel popülasyonda doğrulanmış olan
üç duyusal tepki örüntüsünden (hiporeaktivite, hiperreaktivite ve duyusal
arayış) oluşan yapısının psikometrik özelliklerinin küçük yaş grubundaki
otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklar üzerinden incelenmesi
amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırmanın katılımcıları, yaşları 24 ila 80 ay arasında değişen 180
OSB olan ve 65 tipik gelişim gösteren çocuktan oluşmaktadır. Çocukların
duyusal özellikleri, anneleri tarafından doldurulan DDÖv2.1 ile ölçülmüştür.
Araştırmada, eşzamanlı ölçüt geçerliliğini incelemek ve çocukların OSB
tanısını doğrulamak için Çocukluk Otizmi Derecelendirme Ölçeği (ÇODÖ)
kullanılmıştır. DDÖv2.1’in çeviri süreci tamamlandıktan sonra ölçeğin
geçerliliği, yapı ve ölçüt geçerliliği ile güvenirliği ise Cronbach alpha ve
McDonald’s omega iç tutarlılık katsayıları ile incelenmiştir.
Bulgular: Yapı geçerliliğini incelemek amacı ile yapılan analizler, ölçeğin üç
faktörlü yapısına ilişkin model uyum endekslerinin kabul edilebilir düzeyde
olduğunu ancak tüm maddelerin tatmin edici yük değerlerine sahip
olmadığını göstermiştir. Bunun yanı sıra, DDÖv2.1’in alt faktörlerinin birbiriyle
orta, toplam ölçekle yüksek düzeyde pozitif ilişkili olduğu ve OSB olan ve
TGG çocukların DDÖv2.1’in alt faktörlerinden ve toplam ölçekten aldıkları
ortalama puanların anlamlı düzeyde birbirinden farklı olduğu tespit edilmiştir.
Ölçüt geçerliliği için yapılan analizler, DDÖv2.1’in alt faktörlerinin ve toplam
ölçeğin ÇODÖ ile orta düzeyde pozitif ilişkili olduğunu göstermiştir. Son olarak
güvenirlik analizlerinde DDÖv2.1’in alt faktörlerinin kabul edilebilir, toplam
ölçeğin ise iyi düzeyde iç tutarlılık güvenirliğine sahip olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Hiporeaktivite, hiperreaktivite ve duyusal arayış olmak üzere üç
duyusal tepki örüntüsünü içeren DDÖv2.1’in Türkçe formunun, küçük
yaş grubundaki OSB olan çocukların duyusal özelliklerini belirlemede
genel olarak, geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu söylenebilir. Ancak, tüm
maddelerinin tatmin edici yük değerlerine sahip olmaması nedeniyle
DDÖv2.1’in Türkçe versiyonuna ilişkin çıkarımların daha dikkatli yapılması
gerektiği düşünülmektedir. Bununla birlikte, bu durumun çalışmada yer alan
katılımcıları yaşları ile ilişkili olabileceği dolayısıyla gelecekteki çalışmaların
daha büyük yaş grubu ile gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Sözcükler: Duyusal arayış, duyusal deneyimler ölçeği, geçerlik ve
güvenirlik, hiperreaktivite, hiporeaktivite, otizm spektrum bozukluğu