Giriş ve Amaç: COVID-19 hafıza kaybı, dikkat bozuklukları ve yürütücü işlev
bozuklukları gibi bilişsel bozukluklarla ilişkilendirilmiştir. Bu semptomlar,
özellikle önceden var olan nörodejeneratif hastalıklara sahip bireylerde uzun
vadeli etkiler konusunda endişelere yol açmaktadır. Giderek artan kanıtlar,
sistemik enflamasyonun, kan-beyin bariyeri (KBB) işlev bozukluğunun ve
nöroenflamasyonun COVID-19 hastalarında bilişsel gerilemeye katkıda
bulunabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, COVID-19’un fonksiyonel
beyin bağlantısallığı üzerindeki etkisi, özellikle demans hastalarında, henüz netlik
kazanmamıştır.
Bu çalışma, COVID-19 öyküsü olan ve olmayan demans hastalarının (D-COVID
ve D-nCOVID) sağlıklı kontrol (HC) grubuyla karşılaştırıldığında farklı frekans
bantlarındaki (delta, teta, alfa, beta ve gama) fonksiyonel bağlantısallık farklılıklarını
araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışma, COVID-19’un fonksiyonel beyin ağlarını
bozarak nörodejeneratif süreçleri hızlandırıp hızlandırmadığını incelemektedir.
Yöntem: Fonksiyonel bağlantısallık, üç grupta (D-COVID, D-nCOVID ve HC)
elektroensefalografi (EEG) tabanlı ağ analizi kullanılarak değerlendirilmiştir.
Bağlantısallık metrikleri, yerel verimlilik (LE) ve küresel ağ değişiklikleri üzerine
odaklanılarak frekans bantları arasında karşılaştırılmıştır. İstatistiksel anlamlılık
Kruskal-Wallis testi ile değerlendirilmiş ve post-hoc analiz için Dunn testi
kullanılmıştır.
Bulgular: Sonuçlar, demans hastalarında birçok beyin bölgesinde fonksiyonel
bağlantısallığın önemli ölçüde azaldığını göstermektedir ve D-COVID grubunda bu
düşüşlerin daha belirgin olduğu görülmüştür. Bağlantısallıktaki gözlemlenen azalma,
COVID-19’un nörodejeneratif süreçleri hızlandırabileceğini düşündürmektedir.
Ayrıca, HC grubu daha güçlü bağlantısallık ve daha yüksek LE metrikleri sergileyerek
demansın beyin ağları üzerindeki geniş kapsamlı etkilerini vurgulamaktadır.
Sonuç: Bu bulgular, COVID-19’un nörodejeneratif mekanizmaları kötüleştirerek
bilişsel gerilemeye katkıda bulunduğu hipotezini desteklemektedir. D-COVID
hastalarında gözlemlenen fonksiyonel beyin bağlantısallığındaki bozulma, SARSCoV-
2’nin dolaylı olarak nöronal dejenerasyonu teşvik edebileceğini öne süren
önceki çalışmalarla uyumludur. COVID-19’un uzun vadeli bilişsel sonuçlarını
belirlemek ve bu etkileri hafifletmeye yönelik potansiyel tedavi yaklaşımlarını
araştırmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Anahtar Sözcükler: COVID-19, demans, elektroensefalografi, fonksiyonel
bağlantısallık, nörodejenerasyon